Hàng Tồn Kho Là Gì? Định Nghĩa, Phân Loại, KPI & Cách Tối Ưu Cho Doanh Nghiệp XNK

Hàng tồn kho là gì? PTN Logistics giải thích khái niệm, phân loại, vai trò, KPI (vòng quay, DIO), cùng các phương pháp quản trị (EOQ, ABC, ROP, Safety Stock, JIT/VMI) để tối ưu chi phí và tăng lợi thế cạnh tranh.

Hàng Tồn Kho Là Gì Trong Logistics & Chuỗi Cung Ứng?

Trong quản trị chuỗi cung ứng, hàng tồn kho là bộ đệm (buffer) giữa cung và cầu, đảm bảo dòng hàng không bị gián đoạn từ nhà cung cấp đến khách hàng cuối. Không chỉ là tài sản, tồn kho còn là đòn bẩy chiến lược giúp doanh nghiệp cân bằng dịch vụ – chi phí – rủi ro.

Trong doanh nghiệp XNK, hàng tồn kho bao gồm:

  • Nguyên vật liệu (RM): đầu vào cho sản xuất.

  • Bán thành phẩm (WIP): đang trong công đoạn lắp ráp/hoàn thiện.

  • Thành phẩm (FG): sẵn sàng bán hoặc đang chờ xuất/đang vận chuyển.

  • Hàng đang đi đường (In-transit): đã rời kho người bán nhưng chưa về kho người mua.

  • Vật tư tiêu hao MRO: bảo trì, sửa chữa, vận hành (không trực tiếp cấu thành sản phẩm).

  • Hàng ký gửi/consignment: của nhà cung cấp gửi tại kho, chỉ ghi nhận khi bán theo thỏa thuận.

Thông tin bổ sung: Hàng tồn kho là gì

Nguồn bài viết: https://ptnlogistics.com/hang-ton-kho-la-gi/

Phân Loại Hàng Tồn Kho: Theo Chu Trình & Theo Chức Năng

Phân loại theo chu trình sản xuất

  • RM (Raw Materials): đầu vào sản xuất.

  • WIP (Work In Process): đang gia công.

  • FG (Finished Goods): sẵn sàng bán/giao.

Phân loại theo chức năng trong SCM

  • Tồn kho an toàn (Safety Stock): dự phòng biến động nhu cầu/lead time.

  • Tồn kho theo chu kỳ (Cycle Stock): đáp ứng nhu cầu giữa hai lần đặt hàng.

  • Hàng đang đi đường (In-transit Stock): chiếm vốn trong logistics quốc tế.

Mấu chốt: hiểu rõ hàng tồn kho là gì ở từng nhóm giúp chọn mô hình kiểm soát và mức tồn tối ưu.

Vai Trò Của Hàng Tồn Kho Với Doanh Nghiệp XNK

  • Đảm bảo dịch vụ khách hàng: tránh “out of stock”, giữ uy tín & doanh thu.

  • Kinh tế theo quy mô: đặt lô lớn giảm giá đơn vị & chi phí vận chuyển/lần đặt.

  • Phòng ngừa biến động: giá nguyên liệu, đứt gãy chuỗi cung ứng, lịch tàu/chuyến bay.

  • Ổn định sản xuất: tách rời biến động cung – cầu, giảm đổi lịch/chi phí khẩn cấp.

Thách Thức Khi Quản Trị Tồn Kho

  • Chi phí lưu kho: kho bãi, bảo hiểm, nhân công, hao hụt, thuế, chi phí cơ hội vốn.

  • Rủi ro giảm giá trị: hư hỏng, lỗi thời, mất cắp, chậm quay vòng.

  • Độ phức tạp dòng chảy quốc tế: lead time dài, nhiều chặng, thủ tục hải quan/mùa cao điểm.

  • Sai lệch dữ liệu: đối soát WMS/ERP không chuẩn gây lệch tồn và kế hoạch sai.

KPI Cốt Lõi Cần Theo Dõi (Đo Đúng Mới Tối Ưu Được)

  • Vòng quay tồn kho (Inventory Turnover): = Giá vốn hàng bán / Tồn kho bình quân. Vòng quay cao → hiệu quả; quá cao → rủi ro thiếu hàng.

  • Số ngày tồn kho (DIO/DOH): = (Tồn kho bình quân / Giá vốn bình quân ngày) × 365. DIO thấp giúp giảm chi phí vốn.

  • Tỷ lệ sẵn có (Service Level/Fill Rate): % đơn đáp ứng đầy đủ & đúng hạn.

  • Tỷ lệ lỗi thời/hư hỏng: % giá trị tồn không còn khả năng bán ở giá chuẩn.

  • Độ chính xác kiểm kê (Inventory Accuracy): so khớp sổ – thực tế.

Công Cụ & Phương Pháp Quản Trị Tồn Kho Hiệu Quả

1) Phân tích ABC/XYZ

  • ABC: A (giá trị cao – kiểm soát chặt), B (trung bình), C (giá trị thấp – kiểm soát gọn).

  • XYZ: X (nhu cầu ổn định), Y (mùa vụ), Z (biến động cao).
    → Kết hợp ABC–XYZ để ưu tiên kiểm soát & chính sách đặt hàng.

2) Mô hình EOQ (Economic Order Quantity)

Giúp xác định lô đặt hàng tối ưu cân bằng chi phí đặt hàng và chi phí lưu kho. Dùng tốt với nhu cầu tương đối ổn định & chi phí rõ.

3) Điểm đặt hàng lại (ROP) & Safety Stock

  • ROP: khi tồn kho chạm ngưỡng, tự động đặt hàng, tính theo nhu cầu trong lead time + Safety Stock.

  • Safety Stock: bù cho độ lệch chuẩn nhu cầu/lead time, gắn mục tiêu Service Level.

4) Chính sách cấp phát & dự báo

  • Forecast theo mùa vụ, khuyến mại, lịch tàu/feeder; áp dụng moving average, exponential smoothing hoặc ML nếu dữ liệu đủ.

  • Multi-echelon planning: đồng bộ kho trung tâm – kho vùng – điểm bán.

5) Mô hình vận hành

  • JIT (Just-In-Time): giảm tồn, yêu cầu nhà cung cấp/lead time ổn định.

  • VMI (Vendor Managed Inventory): nhà cung cấp chủ động bù hàng theo thỏa thuận KPI.

  • Cross-docking: giảm lưu kho, chuyển nhanh từ nhận → giao.

6) Hệ thống & quy trình

  • WMS/TMS/ERP tích hợp; quét mã vạch/RFID; cycle counting thay kiểm kê toàn kho; SOP nhận – xuất – đối soát theo chuẩn.

Sai Lầm Phổ Biến Khi Hiểu “Hàng Tồn Kho Là Gì”

  • Chỉ tính thành phẩm, bỏ quên WIP, in-transit, MRO, consignment.

  • Đặt hàng chỉ theo cảm tính thay vì ROP/EOQ/Safety Stock.

  • Không ràng buộc SLA nhà cung cấp (OTD, lead time, tỉ lệ fill).

  • DIO thấp bằng mọi giá, gây thiếu hàng & mất doanh thu.

  • Dữ liệu không sạch, ERP ≠ thực tế, dẫn tới kế hoạch sai.

Checklist 10 Bước Tối Ưu Nhanh (Áp dụng được ngay)

  1. Chuẩn hóa danh mục (SKU master) & đơn vị đo.

  2. Mapping luồng: RM–WIP–FG–In-transit–MRO–Consignment.

  3. Phân cụm ABC–XYZ từng tháng/quý.

  4. Xác định Service Level theo nhóm SKU & khách hàng.

  5. Tính Safety Stock + ROP theo nhu cầu & lead time.

  6. Thiết lập EOQ cho nhóm ổn định.

  7. Ký SLA nhà cung cấp (lead time, OTD, penalty/bonus).

  8. Triển khai cycle counting & đối soát WMS/ERP.

  9. Theo dõi Turnover, DIO, Fill Rate, Obsolescence theo tuần/tháng.

  10. Rà soát chính sách JIT/VMI/cross-dock theo tuyến/cảng/mùa.

Hỏi Nhanh – Đáp Gọn (FAQ)

Hàng đang đi đường có tính vào tồn kho?
Có. In-transit stock chiếm vốn và ảnh hưởng DIO, cần theo dõi trong kế hoạch.

DIO bao nhiêu là tốt?
Tùy ngành/SKU. Mục tiêu là cân bằng: đủ cao để không thiếu hàng, đủ thấp để tối ưu vốn.

Nên dùng EOQ hay ROP?
Thường kết hợp: EOQ quyết định lô đặt, ROP quyết định khi nào đặt dựa trên lead time & safety stock.

Kết Luận

Hàng tồn kho là gì? Là bộ đệm chiến lược của chuỗi cung ứng. Quản trị tốt tồn kho giúp doanh nghiệp giảm chi phí, tăng mức độ dịch vụ, và nâng sức cạnh tranh. Áp dụng bài bản các công cụ ABC–XYZ, EOQ, ROP, Safety Stock, JIT/VMI, cùng hệ thống WMS/ERP sẽ đưa tồn kho về mức tối ưu.

Liên Hệ PTN Logistics

📞 Hotline: 1900 2197 – 0935 333 999
📧 Email: nam.nguyen@ptnlogistics.com
🌐 Website: www.ptnlogistics.com

>>Xem thêm:

https://ptnlogistics.blogspot.com/2025/10/hoa-tieu-la-gi-ptn.html

https://sites.google.com/view/ptn-logistics/blogs/hoa-tieu-la-gi

https://creators.spotify.com/pod/profile/ptn-logistics/episodes/Hoa-Tiu-Hng-Hi-L-G--Vai-Tr--Quy-Trnh--Chi-Ph--PTN-Logistics-Podcast-e39i8ce

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

Chuyển Phát Nhanh Quốc Tế PTN Logistics: Tốc Độ – An Toàn – Hiệu Quả

Hình ảnh
Khám phá dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế chuyên nghiệp của PTN Logistics – tốc độ vượt trội, an toàn tuyệt đối, tối ưu chi phí và hỗ trợ vận chuyển hàng hóa toàn cầu. Giới Thiệu Về Dịch Vụ Chuyển Phát Nhanh Quốc Tế Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, chuyển phát nhanh quốc tế không chỉ là vận chuyển hàng hóa nhanh chóng mà còn là giải pháp logistics toàn diện. Tại PTN Logistics, chúng tôi kết hợp tốc độ , độ an toàn , và tính chuyên nghiệp để mang đến dịch vụ đáng tin cậy, đáp ứng cả nhu cầu cá nhân lẫn doanh nghiệp. Dù bạn muốn gửi quà tặng cho người thân ở châu Âu, vận chuyển hàng mẫu đến Mỹ, hay giao gấp lô hàng cho đối tác tại Nhật, PTN Logistics sẽ đảm bảo hàng đến đúng hẹn, nguyên vẹn và tiết kiệm nhất. Thông tin bổ sung:  Chuyển phát nhanh quốc tế Nguồn bài viết:  https://ptnlogistics.com/dich-vu/chuyen-phat-nhanh-quoc-te/ Đặc Điểm Nổi Bật Của Chuyển Phát Nhanh Quốc Tế PTN Logistics 1. Tốc Độ Tối Ưu Ưu tiên các tuyến bay thẳng, lịch trình tối giản. Quy trình xử l...
Đọc thêm

Khám Phá Giải Pháp Dịch Vụ Vận Tải Toàn Diện Cùng PTN Logistics

Hình ảnh
PTN Logistics cung cấp dịch vụ vận tải chuyên nghiệp, tối ưu chi phí và nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng, đáp ứng mọi nhu cầu vận chuyển hàng hóa trong nước và quốc tế. Giới Thiệu Về Dịch Vụ Vận Tải Trong bối cảnh thương mại toàn cầu bùng nổ, dịch vụ vận tải không chỉ đơn thuần là khâu di chuyển hàng hóa mà còn là “mạch máu” của nền kinh tế, đảm bảo chuỗi cung ứng hoạt động liên tục và hiệu quả. Với hơn 15 năm kinh nghiệm, PTN Logistics đã trở thành đối tác tin cậy của hàng nghìn doanh nghiệp, cung cấp giải pháp vận chuyển toàn diện, kết nối thị trường trong nước với quốc tế. Vai Trò Chiến Lược Của Dịch Vụ Vận Tải Trong Kinh Tế 1. Mạch Máu Của Chuỗi Cung Ứng Dịch vụ vận tải đảm bảo hàng hóa được luân chuyển liên tục từ nơi sản xuất đến tay người tiêu dùng, tránh tình trạng tồn đọng và gián đoạn. 2. Đòn Bẩy Phát Triển Thương Mại Nhờ hệ thống vận tải hiệu quả, doanh nghiệp dễ dàng mở rộng thị trường, tăng doanh thu và nâng cao lợi thế cạnh tranh. 3. Tối Ưu Chi Phí – Nâng Cao Hi...
Đọc thêm

In Mã Vạch Hải Quan: Hướng Dẫn Chi Tiết, Quy Trình & Cách Xử Lý Lỗ

Hình ảnh
In mã vạch hải quan là gì, vì sao quan trọng, cách lấy và in mã vạch trên PUS1 & ECUS5, xử lý lỗi thường gặp, checklist thao tác nhanh — hướng dẫn đầy đủ từ PTN Logistics. Giới Thiệu In mã vạch hải quan là bước bắt buộc để lô hàng được phép ra/vào khu vực giám sát tại cảng, sân bay. Bài viết này giúp bạn hiểu đúng khái niệm, nắm quy trình chuẩn và biết cách xử lý sự cố thực tế, từ đó rút ngắn thời gian, tránh chi phí chờ đợi. Mã Vạch Hải Quan Là Gì? Vì Sao Quan Trọng? Khái niệm: Mã vạch hải quan (mã vạch tờ khai) là mã định danh duy nhất sinh tự động từ hệ thống VNACCS/VCIS sau khi tờ khai đủ điều kiện giám sát. Tài liệu in ra thường có tên “Danh sách hàng hóa đủ điều kiện qua khu vực giám sát” . Vai trò: Doanh nghiệp: căn cứ pháp lý xuất trình tại cổng, chứng minh lô hàng đủ điều kiện. Hải quan: nền tảng giám sát tự động , giảm giấy tờ, tăng tốc xử lý. Cảng/đơn vị vận tải: cơ sở cho phép phương tiện ra/vào nhận/trả container an toàn, đúng quy trình. Kết luận:  In...
Đọc thêm