1PL là gì? Hiểu đúng mô hình logistics tự quản của doanh nghiệp

 

1PL (First-Party Logistics) là cấp độ logistics cơ bản nhất, nơi doanh nghiệp tự tổ chức – tự vận hành – tự quản lý toàn bộ chuỗi logistics của chính mình. Đây là mô hình “tự cung tự cấp”, trong đó nhà sản xuất hoặc nhà phân phối trực tiếp sở hữu kho bãi, đội xe và nhân sự để vận chuyển hàng hóa mà không sử dụng bất kỳ đơn vị logistics thuê ngoài nào.

1. 1PL là gì? Bản chất của First-Party Logistics

Ở mô hình 1PL, doanh nghiệp tự thực hiện mọi hoạt động logistics nội bộ, từ lưu kho, đóng gói, quản lý hàng hóa đến vận chuyển và giao hàng cuối cùng. Toàn bộ quy trình được vận hành bằng nguồn lực nội tại.

Bản chất mô hình 1PL gồm:

• Kiểm soát tuyệt đối: Chủ hàng trực tiếp giám sát chất lượng dịch vụ và thông tin hàng hóa.

• Tự vận hành hoàn toàn: Không có đơn vị trung gian. Mọi khâu đều do nội bộ quản lý.

• Người thực hiện: Chính Shipper hoặc Consignee là đơn vị vận hành logistics cho hàng hóa của mình.

Mô hình này có thể áp dụng cho mọi tổ chức từ nhỏ đến lớn, miễn là họ tự vận chuyển hàng hóa của mình đến khách hàng.

>>> Xem thêm: 

• 5PL là gì? Tìm hiểu đặc điểm và các vai trò trong Logistics
• Tìm hiểu 4PL là gì? Phân biệt 4PL với những mô hình khác
• 3PL là gì? Giải pháp tối ưu cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu

2. Ưu điểm và Nhược điểm của mô hình 1PL

Ưu điểm của 1PL

• Toàn quyền kiểm soát: Doanh nghiệp nắm 100% quyền chủ động chuỗi cung ứng.

• Linh hoạt trong vận hành: Có thể điều chỉnh kế hoạch vận chuyển ngay lập tức theo nhu cầu nội bộ.

• Tiết kiệm chi phí dài hạn (đối với tập đoàn lớn): Nếu dòng hàng ổn định, đầu tư logistics nội bộ có thể tối ưu hơn so với thuê ngoài lâu dài.

Nhược điểm của 1PL

• Chi phí đầu tư rất lớn: Cần vốn để xây kho, mua phương tiện, duy trì nhân sự và hệ thống công nghệ.

• Thiếu chuyên môn: Doanh nghiệp sản xuất thường không có chuyên môn sâu về logistics như các nhà cung cấp chuyên nghiệp.

• Rủi ro vận hành cao: Chi phí cố định lớn, trong khi sản lượng không ổn định sẽ tạo áp lực tài chính nặng nề.

• Không phù hợp với XNK: Thủ tục hải quan phức tạp khiến 1PL trở nên khó khả thi với doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

3. So sánh 1PL với 2PL, 3PL, 4PL và 5PL

Mô hình	Đặc điểm chính	Khác biệt so với 1PL
1PL	Tự sở hữu, tự vận hành toàn bộ logistics.	Doanh nghiệp tự làm hết mọi khâu.
2PL	Thuê đơn vị vận tải (hãng tàu, xe tải, hãng bay).	Chỉ thuê vận tải, còn lại vẫn tự lo.
3PL	Dịch vụ logistics trọn gói: vận tải, kho bãi, thủ tục.	3PL thay thế hoàn toàn 1PL nhờ chuyên môn sâu.
4PL	Tổng thầu điều phối chuỗi cung ứng, quản lý nhiều 3PL.	Tập trung chiến lược, không sở hữu tài sản.
5PL	e-Logistics dựa trên công nghệ, Big Data, tự động hóa.	1PL là thủ công – 5PL là tối ưu bằng công nghệ cao.

4. Doanh nghiệp nào nên – không nên sử dụng 1PL?

Không nên sử dụng 1PL (phổ biến 99%)

Hầu hết doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và doanh nghiệp xuất nhập khẩu không phù hợp với 1PL do:

• Thiếu vốn đầu tư lớn

• Thiếu kinh nghiệm logistics

• Rủi ro thủ tục hải quan và vận tải quốc tế

• Dòng hàng không ổn định quanh năm

Có thể sử dụng 1PL (rất hiếm)

Phù hợp cho:

• Tập đoàn đa quốc gia quy mô lớn

• Có lưu lượng hàng hóa ổn định 24/7

• Có khả năng đầu tư mạnh vào kho bãi và công nghệ

• Chấp nhận chi phí cao để đổi lấy quyền kiểm soát tuyệt đối

Kết luận

Hiểu đúng mô hình 1PL giúp doanh nghiệp đánh giá giới hạn của việc “tự làm mọi thứ” trong chuỗi cung ứng. Trong thực tế, phần lớn doanh nghiệp hiện nay chọn chuyển sang 3PL để tận dụng chuyên môn vận hành, giảm chi phí và tăng khả năng mở rộng. Chọn đúng mô hình logistics không chỉ giúp tối ưu nguồn lực mà còn là chìa khóa để doanh nghiệp tăng tốc cạnh tranh trên thị trường.